Muszyna
Muszyna to miasto w województwie małopolskim, posiadające status miejscowości uzdrowiskowej, w którym znajdują się liczne odwierty i rozlewnie wód mineralnych oraz pijalnie wody mineralnej, sanatoria i inne atrakcje, umożliwiające aktywne spędzanie czasu na świeżym powietrzu.
Miasto położone jest w dolinie rzeki Poprad i dwóch jej dopływów: potoków Szczawnik i Muszynka, na wysokości około 450 m n.p.m. Muszyna graniczy ze Słowacja i Krynicą-Zdrój.
Historia Muszyny związana jest między innymi z biegnącym wzdłuż doliny Popradu dawnym „węgierskim” szlakiem handlowym. Pierwsze informacje o osadzie pojawiają się w akcie nadania z 1209 roku, z którego wynika, że węgierki król Andrzej II pozwalał na pobieranie cła nad rzeką Poprad.
Nazwa miasta najprawdopodobniej pochodzi od potoków, nad którymi znajdowało się miasto. Kamienie znajdujące się nad brzegiem potoków, przez panująca tam wilgoć pokrywają się mchem. Łacińskie słowo musci – „mchy”, lub jego odpowiednik w języku wołoskim (por. rum. muschi), dały nazwę Muszynie. Inna hipoteza podaje, że nazwa miejscowości wywodzi się od przydomka biskupa krakowskiego Jana Muskaty.
Miasto w 1288 roku zostało zapisane w testamencie Wysza, biskupom krakowskim. W XIV wieku król Władysław Łokietek dołączył te ziemie do królewszczyzny. Muszyna otrzymała od Kazimierza Wielkiego prawa miejskie w 1356 roku.
W 1391 roku król Władysław Jagiełło, chcąc przypodobać się duchowieństwu, powtórnie podarował klucz muszyński biskupom krakowskim. Od tej pory tereny te nazywane były „Państwem Muszyńskim”, ponieważ stały się samodzielna jednostka administracyjną z własną administracją, wojskiem i sądownictwem.
W XV w. nastąpił nagły napływ Wołochów i Rusinów z Zakarpacia i Rumunii, którzy zostali nazwani Łemkami.
Muszyna do 1781 roku była własnością biskupstwa krakowskiego. Po rozbiorach została przekazana na rzecz skarbu austriackiego.
Uzdrowisko
W latach 20. XX w. dzięki działaniom burmistrza miasta Antoniego Jurczaka i dr Seweryna Mściwujewskiego Muszyna zyskała miano uzdrowiska, a w 1930 roku została przyjęta do Związku Uzdrowisk Polskich. W roku 1932 wykonano dwa odwierty pierwszych źródeł mineralnych.
Po II wojnie światowej miasto zostało całkowicie zdewastowane i ograbione z urządzeń uzdrowiskowych. Miasto zaczęło się powoli odbudowywać i w 1958 roku, wznowiono działalność o charakterze uzdrowiskowym.
Uzdrowiskowe wody mineralne, zawierają niezbędne minerały, takie jak: magnez, wapń, sód, potas, żelazo, selen czy lit. Muszyna spełnia warunki prowadzenia leczenia uzdrowiskowego chorób układu oddechowego i przewodu pokarmowego.
Zabytki znajdujące się na terenie miasta:
- Ruiny zamku starostów Państwa Muszyńskiego z XIV w.
- Podzamkowy zespół dworski XVIII/XIX w.: dwór starostów, zajazd z XIX w. (obecnie Muzeum Regionalne PTTK) Państwa Muszyńskiego,
- Barokowy kościół obronny pw. św. Józefa Oblubieńca z XVII w. z rzeźbami gotyckimi,
- Kapliczki św. Jana Nepomucena i św. Floriana na Rynku z przełomu XVII/XIX w.
- Cmentarz Żydowski,
- Zabytkowy zespół domów mieszczańskich z XIX/XX w. na ul. Kościelnej.
Jako ciekawostkę można dodać, że codziennie o godzinach 08:00 12:00 16:00 i 20:00 odgrywany jest z ratusza Hejnał Muszyński.
Z wieży Widokowej w Ogrodach Muszyńskich można podziwiać piękny widok na panoramę Muszyny.
Muszyna jest także dobrą bazą wypadową w okoliczne góry. Szlak zielony wyrusza z Muszyny i prowadzi przez Złockie, Jaworzynę, Krynicę-Zdrój, Huzary, Mochnaczkę Niżną, Lackową i Wysową-Zdrój, natomiast szlak żółty rozpoczyna się w Muszynce i kieruje na Rezerwat przyrody Okopy Konfederackie, Wojkową, Muszynę, Szczawnik, Pustą Wielką oraz Żegiestów.
Szlak rowerowy to szlak niebieski, który należy do turystycznej Pętli Muszyńskiej.
